ԱՆՈՒՇ

 March 30, 2013  In Պոեմներ Մեկնաբանություններ չկան

Նախերգանք
ՀԱՄԲԱՐՁՄԱՆ ԳԻՇԵՐԸ
Բազմած լուսնի նուրբ շողերին,
Հովի թևին` թըռչելով`
Փերիները սարի գըլխին
Հավաքվեցին գիշերով:
-Եկե՜ք, քույրե՜ր, սեգ սարերի
Չըքնաղագեղ ոգիներ,
Եկե՜ք, ջահել սիրահարի
Սերը ողբանք վաղամեռ:
Օխտն աղբյուրից ջուր է առել
Կույս սափորով , լուռ ու մունջ,
Օխտը ծաղկից ծաղիկ քաղել,
Կապել սիրո ծաղկեփունջ:
Ջուրն ու ծաղիկ աստղունք դըրել,
Խընդիրք արել աստղերին,
Փափագ սըրտով խընդիրք արել`
Բարի ժըպտան իր սերին…
Ափսո՜ս, Անու՜շ, սարի ծաղիկ,
Ափսո՜ս իգիթ քու յարին.
Ափսո՜ս բոյիդ թելիկ-մելիկ,
Ափսո՜ս էդ ծով աչքերին…
Ու նըրանց հետ` ցող-արցունքով
Լըցված սըրտերն ու աչեր`
Սարի ծաղկունք տըխուր սյուքով
Հառաչեցին էն գիշեր:
-Վուշ-վու՜շ, Անու՜շ, վուշ-վու՜շ, քուրի՜կ,
Վու՜շ քու սերին, քու յարին…
Վուշ-վու՜շ, Սարո՜, վուշ-վու՜շ, իգի՜թ,
Վու՜շ քու սիրած սարերին…
-Եկե՜ք, քույրե՜ր, սեգ սարերի
Չըքնաղագեղ ոգիներ…
Երգում էին ողջ գիշեր:
Կանչում էին հըրաշալի
Հընչյուններով դյութական,
Ու հենց շողաց ցոլքն արևի`
Անտես, անհետ չըքացան:
Խոր սուզվեցին ակն աղբյուրի,
Մըտան կաղնին հաստաբուն,
Ու լեռնային վըտակների,
Ալիքները պաղպաջուն:
ԱՌԱՋԻՆ ԵՐԳ
I
Կանչում է կըրկին, կանչում անդադար,
Էն չըքնաղ երկրի կարոտը անքուն,
Ու թևերն ահա փըռած տիրաբար`
Թըռչում է հոգիս, թըռչում դեպի տուն:
Ուր որ հայրենի օջախի առաջ
Վաղու՜ց կարոտով ըսպասում են ինձ,
Ու ձըմռան երկար գիշերը նըստած`
Խոսում են Լոռու հին-հին քաջերից:
Դեպ էն սարերը, որ վես, վիթխարի,
Հարբած շարքերով բըռնած շուրջպարի,
Հըսկա՜ շուրջպարի բըռնած երկընքում,
Հըրճվում են, ասես էն մեծ հարսանքում
Պերճ Արագածի նազելի դըստեր,
Որ Դև-Ալ, Դև-Բեթ և այլ հըսկաներ,
Խոլ-խոլ հըսկաներ հընոց աշխարհի,
Փաղցըրին բերին անառիկ Լոռի:
II
Է՜յ հին ծանոթներ, է՜յ կանաչ սարեր,
Ահա ձեզ տեսա ու միտըս ընկան,
Առաջըս եկան երջանիկ օրեր,
Սիրելի դեմքեր, որ հիմի չըկան:
Անցել են, ոնց որ ծաղկունքը պես-պես,
Որ անցած գարնան կային ձեր լանջում.
Անցե՜լ ձեր գըլխի հերվան ձյունի պես,
Բայց եկել եմ ես` նըրանց եմ կանչում:
Ողջու՜յն Ողջու՜յն ձեզ, կյանքիս անդրանիկ հուշեր,
Որբացած հոգիս ողջունում է ձեզ,
Թըռչուն կարոտով փընտրում ձոր ու լեռ,
Դյութական ձայնով կանչում է հանդես:
Դու´րս եկեք կըրկին շիրմից, խավարից,
Դու´րս եկեք տեսնեմ, շոշափեմ, լըսեմ,
Կյանքով շընչեցե՜ք, ապրեցե՜ք նորից,
Լըցրե´ք պոետի հաճույքը վսեմ…
III
Եվ մութ այրերից մամռոտ ժայռերի,
Թավուտ ծըմակի լըռին խորքերից,
Մանուկ հասակիս հընչուն ծիծաղի
Արձագանքն ահա լըսում եմ նորից:
Թընդում է զըվարթ աղմուկը բինի,
Բարձրանում է ծուխն իմ ծանոթ ուրթից,
Ու բոլորն, ահա, նորից կենդանի
Ելնում են աշխույժ վաղորդյան մութից,
Ու թա՜րմ, ցողապատ լեռների լանջում…
Սու՜ս, ակա´նջ արա,-հովիվն է կանչում…
IV
-Աղջի´, Անաստված, նըստի´ր վըրանում,
Ի՞նչ ես դուրս գալիս, խելքամաղ անում,
Աշուղ ես շինել, չեմ հանգըստանում,
Խաղեր կապելով,Չոլեր չափելով,
Ոչխարըս անտեր,
Ընկել եմ հանդեր:
Ամա՜ն, էրեցիր սիրտըս քու սիրով,
Ոտըս կապեցիր թել-թել մազերով,
Էլ չեմ դիմանալ, կըփախցընեմ զոռով,
Ա´յ սարի աղջիկ,
Ա´յ սիրուն աղջիկ,
Ա´յ դու կարմրաթուշ,
Թուխամազ Անուշ:
Քու հերն ու մերը թե որ ինձ չըտան,
Արին կըթափեմ ես գետի նըման.
Սարերը կընկնեմ, կորչեմ անգյուման.
Ա´յ սև աչքերով,
Ա´յ ծով աչքերով,
Ունքերըդ կամար
Աղջիկ, քեզ համար:
V
Երգում է Սարոն, ու չի կարենում
Աղջիկը հանգիստ նըստի վըրանում:
-Էն ո՞վ էր, նանի´, որ կանչում էր մեզ.
Դու չես իմանում…ականջ արա, տե՜ս…
-Հերի´ք է, Անու´շ, ներս արի դագեն,
Քանի´ դուրս թըռչես, նայես դես ու դեն.
Տեսնողն էլ կասի- ի՜նչ աղջիկ է սա…
Հազար մարդի մոտ կերթա, կըխոսա:
-Մըտի´կ տուր, նանի´, էն սարի լանջին,
Ի՜նչքան ավլուկ է տալիս կանանչին…
Նանի´, թող գընամ քաղեմ ու հյուսեմ,
Էն սարի լանջին «ջան գյուլում» ասեմ:
-Հանգի´ստ կաց, Անու´շ, դու հասած աղջիկ`
Ի՞նչ ունիս ջահել չոբանների մոտ,
Նըստիր վըրանում, քու գործին մըտիկ,
Պարկեշտ կաց, աղջի´, ամոթ է, ամո՜թ:
-Ա՜խ, սիրտըս, նանի´, չըգիտեմ ընչի,
Մին լաց է լինում սևակնա՜ծ, տըխու՜ր,
Մին թև է առնում, ուզում է թըռչի,
Չըգիտեմ` թե ու՜ր, չըգիտեմ` թե ուր…
Նանի´ ջան, նանի´, ես ին՞չպես անեմ,
Ի՞նչ անի անքուն, անհանգիստ բալեդ,
Նանի´ ջան նանի´, կուժը թող առնեմ,
Աղբյուրը գընամ աղջիկների հետ…
VI
Կըժերն ուսած` թըռվըռալով
Ջուրն են իջնում աղջիկներ,
Խընդում իրար ուսի տալով,
Երգը զընգում սարն ի վեր:
-Ամպի տակից ջուր է գալի,
Դոշ է տալի, փըրփըրում.
Էն ու՞մ յարն է նըստած լալի
Հոնգուր-հոբգուր էն սարում:
Ա՜յ պաղ ջըրեր, զուլալ ջըրեր,
Որ գալիս եք սարերից:
Գալիս` անցնում հանդ ու չոլեր,
Յարս էլ խըմե՞ց էդ ջըրից:
Յարաբ խըմե՞ց, յարաբ հովցա՜վ
Վառված սիրտը էն յարի,
Յարաբ հովցա՞վ, յարաբ անցա՞վ
Անքուն ցավը ջիգյարի…
-Աղջի´, քու յարն եկավ անցավ
Վառված, տարված քու սիրով,
Էրված ջիգյարն` եկավ անցավ,
Չըհովացավ պաղ ջըրով…
Ամպի տակից ջուր է գալի,
Դոշ է տալի, փըրփըրում.
Ա՜խ, իմ ազիզ յարն է լալի
Հոնգուր-հոնգուր էն սարում:
VII
Ու պառավ նանի սըրտի մեջ հանկարծ
Ձեն տըվավ թաքուն մի խավար կասկած.
-Էն ե՜րբ էր` Անուշն իր կուժը առավ,
Աղբյուրը գընաց ու ետ չըդառավ…
Ամպերն եկել են սարերը պատել,
Ձորերը լըցվել, իրար փաթաթվել,
Հազար չար ու շառ, հազար հարամի,
Հազար ջահելներ վըխտում են հիմի…
Ու ելավ տեղից պառավը հանկարծ.
-Ու կորար, Անու՜շ, ա´յ մազըդ կըտրած…
Ու ձորի գըլխին. Ձեռքը ճակատին,
Կանչում է, կանչում անահ զավակին:
-Աղջի՜, սևասի՜րտ, քու ահը կըտրի,
Աղջիկը մենակ ձո՞րը կըմըտնի.
Ամպը կոխել է, աշխարհքը մըթնել,
Ի՞նչ ես կորցըրել` չես կարում գըտնել…
Աղջի, հե՜յ Անուշ, ա´յ աղջի՜, Անու՜շ…
Ծընկանը զարկում, հառաչում է «վու՜շ».
Ու ձորի գըլխին մոլորված կանգնած
Նայում է ներքև սիրտը սևակնած:
Ամպերն եկել են սարերը պատել:
Ձորերը լըցվել, իրար փաթաթվել,
Հազար չար ու շառ, հազար հարամի,
Հազար ջահելներ վըխտում են հիմի:
VIII
-Թո´ղ, կանչում են ինձ…մերըս կիմանա…
-Չէ´, Անո´ւշ, քի´չ էլ, մի´ քիչ էլ մընա…
-Չէ´, թող ես գնամ… ա՜խ, ի՜նչ խենթ եմ ես…
Դու ինձ չես սիրում, չես սիրում ինձ պես,
Հենց ես եմ մենակ լալիս ու տանջվում,
Դու սարի լանջին խաղեր ես կանչում…
Վաղո՜ւց, վաղուց ես դու ինձ մոռացել…
Ես ե՜րբ եմ եկել էստեղ քարացել
Ու մընում եմ քեզ, մընո՜ւմ, անիրա´վ
, Էնքան մընացի` աչքըս ջուր դառավ.
Ինձ չես լըսում,
Չես ափսոսում,
Էլ չես ասում`
Ինչ կըլանում ես…
Ես կըվառվեմ,
Հուր կըդառնամ,
Ես կըհալվեմ,
Ջուր կըդառնամ,
Ես չըգիտեմ `
Ինչ կըդառնամ,
Թե որ մին էլ
Էսպես մընամ…
Ասում են` ուռին
Աղջիկ էր ինձ պես,
Մընում էր յարին,
Ու չեկավ նա տես:
Խեղճը դողալով`
Անհույս կըռացավ,
Դարդից չորացավ,
Ուռենի դարձավ:
Ջըրերի վըրա
Գըլուխը կախած
Դեռ դողում է նա
Ու լալիս կամաց,
Ու ամբողջ տարին
Մի միտք է անում,
Թե յարը յարին
Ո՜նց է մոռանում…
-Ա՜խ, Անո՜ւշ, Անո՜ւշ, էդ ի՞նչ ես ասում.
Բա դու չե՞ս լըսում
Են, որ լանջերին խաղեր եմ ասում.
Ո՞ւմ հետ եմ խոսում…
Էն, որ գիշերով շըհու եմ փըչում,
Էն ո՞ւմ եմ կանչում…
Էն, որ մոլորված նըստած եմ մընում,
Ո՞ւ մ հետ եմ լինում…
Էն, որ հառաչում ու ախ եմ քաշում,
Էն ո՞ւմ եմ հիշում…
Ա՜խ, Անո՜ւշ, Անո՜ւշ, անաստվա´ծ Անո՜ւշ…
Արբեցա՜ծ, անո՜ւժ
Հառաչեց հովիվն ու սըրտին ընկավ,
Հալվեցա՜վ, հանգա՜վ…
IX
-Անու՜շ, ա´յ աղջի՜, Անու՜շ, տու´ն արի…
Կանչում է մերը, հառաչում, կանչում:
-Գալիս եմ, գալի՜ս, գալիս եմ, նանի՜…
Ձորից աղջկա ձենն է ղողանջում:
Ու մազերն անկարգ տըված թիկունքով
Ու ցըրված շիկնած այտերի վըրան,
Դուրս եկավ թեթև ամպերի տակից
Անուշը` փախած եղնիկի նըման:
Նա կուժը դատարկ ետ բերավ կըրկին,
Իսկ ուսին տարած ուսաշոր չըկա,
Թողել է էն էլ ջըրի եզերքին…
Ա՜խ, անհոգություն ջահել աղջկա…
Նանի´, վախեցի, գանգատվում է նա,
Եվ ուզում է լալ, չի կարողանում.
Նանի´, ներքևում ես մարդիկ տեսա,
Կարծեցի` թուրքեր էին լողանում…
Անիծում է ծեր մերը բարկացած
Իրեն մոռացկոտ, վախկոտ Անուշին,
Ու անեծք տալով իջնում է նա ցած`
Դատարկ ետ բերած հին կուժը ուսին:
ԵՐԿՐՈՐԴ ԵՐԳ
X
ՀԱՄԲԱՐՁՄԱՆ ԱՌԱՎՈՏԸ
Համբարձումն եկավ, ծաղկունքը ալվան
Զուգել են հանդեր նախշուն գորգերով:
Փունջ-փունջ աղջիկներ սարերը ելան
Վիճակ հանելու աշխույժ երգերով:
-Համբարձում յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա,
Սև սարեր, յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա:
Երգ ու բույր խառնած,
Թև-թևի բըռնած
Զուգում են լեռներ,
Ծաղիկ են քաղում,
Ծաղկի հետ խաղում,
Ինչպես թիթեռներ:
-Համբարձում յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա,
Լավ օրեր, յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա:
Եկավ Համբարձում
Ծաղկով զարդարված,
Մեր բախտին հարցում.
-Ո՞վ է մեզ գւրված:
-Ա´յ ջան տղա, չոբա´ն տղա, ու՞մն ես դու:
-ԱՍտված գիտի, աշխարհ գիտի` իմն ես դու:
Դե հանի´ր, աղջի´,
Վիճակն ի բարին,
Երգերով գովենք
Էն իգիթ յարին:
-Բեղը ծիլ-ծիլ, բոյը թիլ-թիլ էն յարի,
Ի՜նչ դարդ ունեմ քանի նա կա աշխարհի:
-Համբարձում յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա,
Հուր սըրտեր, յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա:
Թընդում են երգեր, խընդում են սըրտեր,
Ու շուրջ բոլորած վիճակ են հանում.
Ելնում է մեկին իր երազն ու սեր,
Մյուսի մուրազը սըրտումն է մընում:
XI
Պըտույտ է տալիս վիճակը նորից
Քուշուշքը գըլխին ծաղիկ Ծաղկամեր,
Թընդում «ջան գյուլում» մատաղ սըրտերից,
Հետը գըվգըվում են ծաղկոտ սարեր:
-Ա´յ թուխ մազավոր աղջիկ,
Ա´յ սարի սովոր աղջիկ,
Ջիգյարին գյուլլա դիպչի
Քեզ սիրի ով որ, աղջիկ:
_Ո՜հ, ի՜նչ սև վիճակ քեզ բաժին ընկավ,
Սևաբա´խտ քուրիկ, նազելի Անուշ.
Քու ձեռը կոտրի, ով որ հանեցիր…
Ու ողջ մընացին մոլորված, ապուշ:
-Սուտ բան է, քուրի´կ, դու մի´ հավատար,
Լոկ պատահական մի չար խոսք է սա.
Սիրտըդ մի´ կոտրի սուտ բանի համար,
Քու խաղը խաղա´, ջան գյուլում ասա:
-Ա՜խ, չէ´, ես գիտեմ, որ ես բախտ չունեմ.
Ես երբե՜ք, երբե՜ք բախտ չեմ ունեցել…
Ես միշտ էլ էսպես անբախտ կլինեմ.
Մանուկ օրից են դեռ ինձ անիծել…
Ասում են` մի օր, ես օրորոցում,
Մի պառավ դարվիշ մեր տուն է գալի,
Իր խաղն ասում է ու բաժին ուզում,
Իմ նանը նըրան բաժին չի տալի.
-Կորի´, ասում է, կորի´ մեր դըռնից,
Երեխաս ճաքեց, հեռացի´ր, գընա´…
Ու դարվիշն էնտեղ անիծում է ինձ,
Էե` դըրա օրը լացով անց կենա…
Ա՜խ, էն դարվիշի անեծքին անգութ
Ու էս վիճակին տեղյակ է աստված.
Սիրտըս էլ միշտ փա՜կ, սիրտըս էլ միշտ մու՜թ,
Ի՜նչ կա, չըգիտեմ, իմ առջև պահված…
-Մի´ տըրտմիր, Անու´շ, մի´ լինիր համառ.
Մեր ձեռքով հանած մի անմիտ վիճակ,
Մի խելառ դարվիշ, մի անեծք հիմար,
Ու լալիս ես դու էդպես սըրտաճա՜ք…
Հանգի´ստ կաց, քուրի´կ, դու մի´ հավատար,
Լոկ պատահական մի չար խոսք է սա,
Սիրտըդ մի´ կոտրի սուտ բանի համար,
Քու խաղըդ խաղա, ջան գյուլում ասա:
/Խումբը երգում է/
Աղջի, բախտավո´ր,
Երնե՜կ քու սերին,
Քու սարի սովոր
Սև-սև աչերին:
-Համբարձում յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա,
Սեր-օրեր, յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա:
Մեռնեմ գարունքիդ,
Ծաղկած գարուն ես,
Սարի պես մեջքիդ
Կանգնած յար ունես:
-Համբարձում յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա,
Սար-յարեր, յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա:
/Անուշը մենակ/
Ա՜խ, իմ բախտը կանչում է ինձ,
Չեմ հասկանում` դեպի ուր…
Դողում է պաղ նըրա ձենից
Իմ սիրտը սև ու տըխուր:
Դուք էլ, սարի սիրուն ծաղկունք,
Թաքուն մի ցավ ունիք լուռ,
Աչիկներըդ լիքն է արցունք,
Սիրտներըդ սև ու տըխուր:
Ա՜խ, ծաղիկներն էս աշխարհքում
Տանջվում են միշտ էսպես զուր,
Տըրորվում են ու թառամում`
Սիրտները սև ու տըխուր:
/Խումբը հեռվից/
-Համբարձում յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա,
Վառ ցավեր, յա´յլա,
Յայլա´ ջան, յա´յլա:
ԵՐՐՈՐԴ ԵՐԳ
XII
Ձըմռան մի գիշեր կար մի հարսանիք,
Հըրճվում էր անզուսպ ամբոխը գյուղի.
Գյուղն էին իջել հովիվ պատանիք`
Աղջիկ տեսնելու, պարի ու կոխի:
Ու պարից հետո լեն հըրապարակ
Բաց արին մեջտեղն արձակ գըլխատան,
Զուռնաչին փըչեց կոխի եղանակ,
Ահել ու ջահել իրարով անցան:
Հարա՜յ են տալի-« քաշի՜ հա, քաշի՜…»
Ու դուրս քաշեցին զոռով երկուսին.
Մինը մեր Սարոն, իսկ մյուսն Անուշի
Անդրանիկ եղբայր գառնարած Մոսին:
Ողջ գյուղը կանգնեց պարըսպի նման,
Ջոկվեց, բաժանվեց երկու բանակի,
Ամեն մի բանակն ընտրեց փահլևան,
Կանգնեց թիկունքին տըղերանց մեկի:
Գոռում են, գոչում երկու բանակից.
-Սըրտապինդ կացե´ք, մի´ վախեք, տըղե´րք,
Իսկ նորեկ հարսի փարդի քամակից
Նայում են կանգնած հարս ու աղջըկերք:
XIII
Վեր կացավ Մոսին. իրեն կըտրատում,
-Թող գա՜, գոռում է, որ բըռնենք նորից,
Թե չէ նամարդը, արևս եմ երդվում,
Էլ չի պըրծնելու երբեք իմ ձեռից:
Վե՜ր չի գցել ինձ… ինձ խաբել է նա…
Մեյդան բաց արեք, թող մին էլ մեջ գա…:
Ու ամեն կկողմից ուրախ հըռհըռում,
Թունալի ծաղրով կանչում են , գոռում.
-Չե´լավ, էդ չե´լավ,
Վեր չի գըցել դեռ,
Մոսին թոլ ելավ-
Խոզապարկուկ էր…
Հա´, հա´, հա´, տըղե´րք,
Մեջքը թափ տըվեք…:
XIV
Եվ աղմկալի հարսանքի տանից
Դուրս եկավ Մոսին սաստիկ վիրավոր.
Արյուն է կաթում սևակնած սըրտից,
Գընում է ըշտապ, քայլերը մոլոր:
-Ամո՜թ քեզ, Մոսի´, թու´ք ու նախատինք,
Ամո՜թ քեզ նըման գոված իգիթին,
Մի անունըդ հիշիր, մի բոյիդ մըտիկ,
Դեռ քո թիկունքը չէր տեսել գետին:
Ի՜նչպես վեր ընկար դու՜ սարի նըման,
Երբոր նայում էր ողջ գյուղը կանգնած…
Դու՜ կուչ գաս տակին Սարոյի ծընկան,
Նըրանից հետո երևաս կանա՜նց…
Եկա՞ծ էր էս բանն իսկի քու գըլխին…
Ծաղրատեղ դառար բովանդակ գեղին…
Դե մեռի´ր էլի´, գետինը մըտի´ր,
Տանը վե´ր ընկի´ր` իլիկ պըտըտիր…:
XV
-Վա՜յ, վա՜յ, Մո´սի ջան, ինձ մի´ ըսպանիր,
Սըրանից հետո չե´մ սիրիլ նըրան…
Վախենում եմ ես… ղամեդ տեղը դիր…
Սիրտըս դողում է տերևի նըման…
Խնդրում էր լալով եղբոր առաջին
Անզոր ու դալուկ իր քույրը չոքած.
Մոսին` փայլկըտուն խանչալը ձեռին`
Ուզում էր մորթել նըրան աչքը բաց:
-Դե իմ անունով երդվի´ի, անըզգա´մ,
Որ էլ Սարոյին դու չես սիրելու,
Թե չէ` տեսնու՞մ ես, խանչալը հանած`
Մինչև դաստակը սիրտըդ եմ խըրելու:
Քու ոտի հողն եմ, Մոսի´ ջան, Մոսի´,
Դու քու եսիրին երդու՞մ ես տալիս…
Ես էլ Սարոյին չեմ սիրում` ասի,
Տեսնու՞մ ես չոքած ինչպե՞ս եմ լալիս…
-Դու խաբու՞մ ես ինձ, սուտլի´կ, խաբեբա´.
Չե՞ս սիրում ասիր. Էն ի՞նչ է հապա,
Էն ի՞նչ է հապա, որ տեղն ենք մըտնում`
Հեկեկում ես դու գիշերվա մըթնում.
Էն ի՞նչ է հապա, որ դու երազում
«Սարո ջան, Սարո՜… Սարո» ես ասում…
-Մո´սի ջան, Մո´սի, գըլխովըդ շուռ գամ,
Ինձ մի՜ ըսպանիր, ինձ թող էս անգամ.
Էլ չեմ սիրիլ ես, երբ դու չես ուզում,
Էլ չեմ կանչիլ ես նըրան երազում…
Ինձ մի´ըսպանիր, ղամեդ տար հեռու…
Քու քույրը չե՞մ ես, իմ Մոսին չե՞ս դու…
XVI
Ու էն հարսանքից թըշնամի դարձան
Ախպեր տըղերքը էս դեպքի համար.
Ընկեր, բարեկամ գընացին, եկան,
Կըրկին հաշտության չեղավ մի հընար:
Անկոտրում Մոսին, էլ ո՞ր Մոսին էր,
Որ` աչքը դեռ բաց, էս լուս աշխարքում,
Իրեն հարազատ քըրոջը տեսներ
Նամարդ ընկերի` Սարոյի գըրկում:
Գուցե գիշերս էլ` իր հերսից անքուն`
Ուզու էր ջահել քըրոջն ըսպանի,
Սարոյի անունն ու սերը թաքուն
Խանչալի ծերով սըրտիցը հանի:
Ո՜վ գիտի, գուցե հենց էս գիշեր էլ
Իգիթ ոսոխներն անհաշտ ու համառ,
Մեկմեկու հոտից ոչխար են քըշել,
Մեկմեկից վըրեժ առնելու համար:
Կարող է նույնպես պատահել հանկարծ,
Որ մեկի դեզը արդյունքը հընձի,
Գիշերվա ժամին հըրով բռընկած,
Երկնահաս բոցով աստղերը խանձի:
ՉՈՐՐՈՐԴ ԵՐԳ
XVII
Ամպերը դանդաղ, ուղտերի նըման`
Նոր են ջոր խըմած ձորից բարձրանում.
Քարոտ թիկունքից Չաթինդաղ լեռան
Նոր է արևը պըռունգը հանում:
Գյուղում աղմուկով իրար են անցնում,
Կըտեր ծերերին կանայք հավաքված,
Տըղերքը դեպի քարափն են վազում`
Հըրացանների կիսերից բըռնած:
XVIII
Եկավ վիթխարի ծերունի մի մարդ,
Կանգնեց վըրդովված տըըղերանց միջին,
Մատը դեպի ձոր մեկնելով հանդարտ
Էսպես նա պատմեց զոռ տալով չիբխին.
-Էս գիշեր, կեսը կըլներ գիշերվա,
Դեռ չէի կըպցրել աչքըս տեղի մեջ,
Քունս էլ է կորել, ջանս էլ էն վաղվա,
Ամեն մի բանից մընացել եմ խեղճ…
Հա´, հալալ կեսը կըլներ գիշերվա,
Շունը վերկացավ էս կըռան վըրա.
Հեյ-հե՜յ, կանչեցի, ձեն տըվող չելավ.
Շունը գազազեց, շունը վեր կալավ…
Հե՜յ գիդի, ասի ինքըս իմ միջում,
Ի՜նչ է մընացել առաջվան տըղից.
Քընում էի վաղ մենակ արխաջում,
Մի ձեն լըսելիս վեր թըռչում տեղից…
Էն էի ասում, քընել չէի դեռ.
Կըլիներ դառը գիշերվան կեսը,